213 Sayılı Vergi Usul Kanunu ‘nun 359. Maddesi ;
a) Vergi kanunlarına göre tutulan veya düzenlenen ve saklanma ve ibraz mecburiyeti bulunan;
1) Defter ve kayıtlarda hesap ve muhasebe hileleri yapanlar, gerçek olmayan veya kayda konu işlemlerle ilgisi bulunmayan kişiler adına hesap açanlar veya defterlere kaydı gereken hesap ve işlemleri vergi matrahının azalması sonucunu doğuracak şekilde tamamen veya kısmen başka defter, belge veya diğer kayıt ortamlarına kaydedenler,
2) Defter, kayıt ve belgeleri tahrif edenler veya gizleyenler veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenleyenler veya bu belgeleri kullananlar,
Hakkında on sekiz aydan beş yıla kadar hapis cezasına hükmolunur. Varlığı noter tasdik kayıtları veya sair suretlerle sabit olduğu halde, inceleme sırasında vergi incelemesine yetkili kimselere defter ve belgelerin ibraz edilmemesi, bu fıkra hükmünün uygulanmasında gizleme olarak kabul edilir. Gerçek bir muamele veya duruma dayanmakla birlikte bu muamele veya durumu mahiyet veya miktar itibariyle gerçeğe aykırı şekilde yansıtan belge ise, muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belgedir.
b) Vergi kanunları uyarınca tutulan veya düzenlenen ve saklama ve ibraz mecburiyeti bulunan defter, kayıt ve belgeleri yok edenler veya defter sahifelerini yok ederek yerine başka yapraklar koyanlar veya hiç yaprak koymayanlar veya belgelerin asıl veya suretlerini tamamen veya kısmen sahte olarak düzenleyenler veya bu belgeleri kullananlar, üç yıldan sekiz yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Gerçek bir muamele veya durum olmadığı halde bunlar varmış gibi düzenlenen belge, sahte belgedir.
c) Bu Kanun hükümlerine göre ancak Maliye Bakanlığı ile anlaşması bulunan kişilerin basabileceği belgeleri, Bakanlık ile anlaşması olmadığı halde basanlar veya bilerek kullananlar iki yıldan sekiz yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
ç) (Ek:29/4/2021-7318/4 md.) Hazine ve Maliye Bakanlığınca yetkilendirilmediği halde, ödeme kaydedici cihaz mührünü kaldıran, donanım veya yazılımını değiştiren veya yetkilendirilmiş olsun ya da olmasın ödeme kaydedici cihazın hafıza birimlerine, elektronik devre elemanlarına veya harici donanım veya yazılımlarla olan bağlantı sistemine ya da kayıt dışı satışın önlenmesi için kurulan elektronik kontrol ve denetim sistemleri veya ilgili diğer sistemlere fiziksel veya bilişim yoluyla müdahale ederek; gerçekleştirilen satışlara ait mali belge veya bilgilerin cihazda kayıt altına alınmasını engelleyen, cihazda kayıt altına alınan bilgileri değiştiren veya silen, ödeme kaydedici cihaz veya bağlantılı diğer donanım ve sistemler ya da kayıt dışı satışın önlenmesi için kurulan elektronik kontrol ve denetim sistemleri veya ilgili diğer sistemler tarafından Hazine ve Maliye Bakanlığı veya diğer kamu kurum ve kuruluşlarına elektronik ortamda iletilmesi gereken belge, bilgi veya verilerin iletilmesini önleyen veya bunların gerçeğe uygun olmayan şekilde iletilmesine sebebiyet verenler üç yıldan sekiz yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.(3) 371 inci maddedeki pişmanlık şartlarına uygun olarak durumu ilgili makamlara bildirenler hakkında bu madde hükmü uygulanmaz.
(Ek fıkra:8/4/2022-7394/4 md.) Bu maddede yazılı fiillerle verginin ziyaa uğratıldığının tespit edilmesine bağlı olarak tarh edilen verginin, gecikme faizi ve gecikme zammının tamamı ile kesilen cezaların yarısı ve buna isabet eden gecikme zammının; soruşturma evresinde ödenmesi halinde verilecek ceza yarı oranında, kovuşturma evresinde hüküm verilinceye kadar ödenmesi halinde ise verilecek ceza üçte bir oranında indirilir.
(Ek fıkra:8/4/2022-7394/4 md.) Tarh edilen vergi ve vergi aslına bağlı olarak kesilen cezanın bulunmadığı durumlarda verilecek ceza yarı oranında indirilir.
(Ek fıkra:8/4/2022-7394/4 md.) Yukarıdaki fıkralarda belirtilen ceza indiriminden faydalanabilmek için vergi mahkemesinde dava açılmaması, açılmışsa feragat edilmesi, kanun yollarına başvurulmaması veya başvurulmuşsa vazgeçilmesi şarttır.
(Ek fıkra:8/4/2022-7394/4 md.) Bu maddede düzenlenen suçların birden fazla takvim yılı veya vergilendirme dönemi içinde aynı suç işleme kararının icrası kapsamında işlenmesi halinde, Türk Ceza Kanununun 43 üncü maddesi uygulanır.
Kaçakçılık suçlarını işleyenler hakkında bu maddede yazılı cezaların uygulanması 344 üncü maddede yazılı vergi ziyaı cezasının ayrıca uygulanmasına engel teşkil etmez hükümlerini taşımaktadır.
213 Sayılı Vergi Usul Kanunu ‘nun 359. Maddesi hakkında düzenlemeler içeren ve 08.04.2022 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 7394 Sayılı Kanun çerçevesinde 359. Madde de yer alan hapis cezalarının üst sınırı artırılmış, kaçakçılık cezalarına hükmedilecek cezalar için Türk Ceza Kanunu’nun 43. maddesinde yer alan “zincirleme suç” hükümlerinin uygulanması öngörülmüş, bu maddede tanımlanan suçlar bakımından soruşturma ve kovuşturma aşamasında etkin pişmanlık hükümlerinin uygulanabilmesi ve bu kapsamda belli koşullarla cezalarda indirim yapılması hükme bağlanmıştır.
Yürürlüğe giren yeni düzenlemeler kapsamınsa her vergi yılı için ayrı bir ceza değil tek bir cezaya hükmedilecektir. 7394 Sayılı Kanun’un Vergi Düzenlemeleri ile Vergi Usul Kanunu ‘nun 359. Maddesi kapsamında kişilere etkin pişmanlık, ödeme ve ceza indirimi hakkı tanınmıştır. Bu uygulamanın mahkeme tarafından yerine getirilmesi zorunluluğu yoktur. Mahkemelerin hala zincirleme suç konusunda farklı kararlar verebilme olasılığı vardır. Eylemlerin aynı suç işleme kararının uygulaması kapsamında değerlendirilmesi gereklidir. Ayrıca kanun metninden de anlaşılacağı üzere madde kapsamında temyiz hakkı tanınmıştır.
Yeni kanun ile yapılan değişikliklere göre madde kapsamında ibraz etmeme ve gizleme ceza üst sınırı 5 yıl, sahte belge düzenleme ve kullanma ceza üst sınırı ise 8 yıl olmuştur. Matrah artırımı gibi nedenlerle vergi ve ceza kesilmemiş ancak ceza davası açılmış ise işbu hapis cezaları 1/2 oranında indirilecektir. Ancak vergi dairesi hem vergi ve ceza kesmiş, hem de suç duyurusunda bulunmuşsa; savcılık aşamasında verginin tamamını ve cezanın yarısı ödenirse; hapis cezası 1/2 oranında, mahkeme aşamasından karar verilene kadar ödenirse hapis cezası 1/3 oranında indirilecektir. Vergi dairesi tarafından vergi ve ceza kesildiğinde, kesilen vergi ve cezayı ödememek için vergi mahkemesinde dava açılırsa, ceza davasındaki indirimlerden yararlanmak için davalardan feragat etmek veya hiç vergi davası açmamak gerekmektedir.
İnfazı derhal durduran, ödeme yapılırsa 1/2 indirim yapılacağını vergi yükümlüsüne bildiren ve dosyada 1 yıl sonra yeniden karar verileceğini belirten kararlara hükmedilmeye başlanılmıştır. Bu konuda ceza mahkemeleri tarafından “hükümlüler hakkındaki Vergi Usul Kanunu’na muhalefet suçundan ayrı ayrı her hükümlü için verilen … KEZ … YIL … AY … GÜN hapis cezalarının İNFAZLARININ DERHAL DURDURULMASINA, Vergi mahkemesinde dava açılmaması açılmış ise feragat edilmesi, kanun yollarına başvurulmaması şartıyla 213 sayılı VUK 359. maddesine yazılı fiillerle verginin ziyaa uğratıldığının tespit edilmesine bağlı olarak, tarh edilen verginin, gecikme faizi ve gecikme zammını tamamı ile kesilen cezaların yarısı ve buna isabet eden gecikme zammının … tarihinden itibaren BİR YIL içerisinde Maliye Veznesine ödenmesi halinde esas kararla verilen cezasından 1/2 oranında indirim yapılacağının hükümlülere ihtarına,” şeklinde kararlar verilmektedir.
Vergi kaçakçılığı suçunu işleyen ve infazı devam edenler için atılacak adımlar özetle aşağıdaki gibidir.
- Cumhuriyet Başsavcılığı İnfaz Bürosu’na infazın durdurulup durdurulamayacağı konusunda dosyanın incelemesi ve değerlendirmesi için cezayı veren mahkemeye başvuru yapılmalıdır.
- Bölge Adliye Mahkemeleri ’nde ya da Yargıtay ’da olan dava dosyalarının bozulup lehe değerlendirilmesi ve ilgili mahkemesine gönderilmesi için başvuru yapılmalıdır.
- Mahkeme tarafından DERHAL İNFAZIN DURDURULMASINA karar verilir.
- Kararın yerine getirilmesi ve tahliyenin sağlanması için karar Cumhuriyet Başsavcılığı İnfaz Bürosu’na gönderilir.
- Mahkeme tarafından verilen kararda kamu alacaklarının ödenerek verilen cezasından 1/2 oranında indirim yapılacağı, açılmış vergi davalarından feragat etmesi gerektiği hükümlüye ihtar edilir ve bu işlemler için sanığa 1 yıl süre verilir. 1 yıllık süre kararın tebliği ile başlar.
- Hükümlünün aynı türden işlediği başka suç kaydı bulunup bulunmadığı incelenir. Şayet varsa dosyalar birleştirilir. Daha sonra bir yıllık süre beklenir. Bu süre içerisinde herhangi bir karar verilmez. Bir yıllık süre geçtiğinde ilgili mahkeme yeniden konu ile ilgili karar verir.
213 Sayılı Vergi Usul Kanunu ‘nda 7394 Sayılı Kanun çerçevesinde yapılan değişikliklere göre suçu işleyen sanıklar bakımından lehlerine olan değişikliklerin uygulanmasını kendileri veya avukatları aracılığı ile talep eden sanıklara tahliye yolunun açılmış olduğu görülmektedir.
